Merkeziyetsiz Finans (DeFi)'de Geçici Kayıp (Impermanent Loss) Nedir ve Nasıl Yönetilir?

Merkeziyetsiz finans (DeFi) dünyasında, likidite sağlayıcıları (LP'ler) için geçici kayıp (Impermanent Loss), sıkça karşılaşılan ancak tam olarak anlaşılmayan bir kavramdır. Bu durum, likidite sağlayanların, varlıklarını otomatik piyasa yapıcı (AMM) platformlarına (Uniswap, Curve, SushiSwap gibi) yatırdıklarında, varlıklarının fiyatlarının değişmesi sonucu yaşadıkları değer kaybını ifade eder. Bu kayıp, 'geçici' olarak adlandırılır çünkü LP'ler fonlarını çekmedikleri sürece bu kayıp kalıcı hale gelmez. Fiyatlar başlangıçtaki oranlarına dönerse, kayıp ortadan kalkar.

Geçici kaybın temel nedeni, AMM'lerin genellikle iki tokenin 50/50 oranında (veya farklı ağırlıklarla) olduğu likidite havuzlarını kullanmasıdır. Akıllı sözleşme, alım satımlar yoluyla token dengesini otomatik olarak ayarlar. Bir tokenin fiyatı diğerine göre önemli ölçüde değiştiğinde, havuz yeniden dengelenir. Bu yeniden dengeleme, değer kaybeden varlıktan daha fazlasına ve değer kazanan varlıktan daha azına sahip olunmasıyla sonuçlanabilir. Örneğin, ETH ve USDC'yi 1 ETH = 1.000 USDC oranında yatırdığınızda, ETH fiyatı 2.000 USDC'ye çıkarsa, elinizdeki ETH miktarı azalır ve USDC miktarı artar. Sonuç olarak, toplam değeriniz (USD cinsinden) orijinal varlıklarınızı elinizde tutmanızdan daha düşük olabilir.

Geçici kayıp, havuzdaki iki varlık arasındaki fiyat oranına bağlıdır. Örneğin, fiyat değişimine göre yaklaşık kayıp oranları şöyledir: 1.25x fiyat değişimi için yaklaşık %0,6 kayıp, 2x için yaklaşık %5,7 kayıp ve 5x için %25,5 kayıp. Bu da varlık çifti ne kadar volatiliyse, geçici kayıp potansiyelinin o kadar yüksek olduğu anlamına gelir. APY.vision, DeFiLlama veya Geçici Kayıp Hesaplayıcılar gibi araçlar, LP'lerin likidite sağlamadan önce potansiyel kayıplarını tahmin etmelerine yardımcı olabilir.

Ancak, geçici kayıp tek faktör değildir. Alım satım ücretleri ve token teşvikleri (yönetişim tokenleri veya bonuslar) LP'lerin kazanç elde etmesini sağlayabilir. Ayrıca, uzun vadede ücretler ve ödüller, geçici kaybı telafi edebilir. Geçici kaybı en aza indirmek için istikrarlı varlık çiftleri seçmek, yoğunlaştırılmış likidite protokollerini kullanmak, asimetrik havuzları tercih etmek ve piyasa koşullarını aktif olarak izlemek gibi stratejiler uygulanabilir. Örnek olarak, stabilcoin havuzları (USDC/DAI gibi) düşük oynaklık nedeniyle daha az geçici kayıp riski taşırken, 2022'deki LUNA/UST havuzları gibi örnekler, geçici kaybın kalıcı kayıplara dönüşebileceğini gösterir.

Sonuç olarak, DeFi'ye katılan herkesin geçici kaybı anlaması önemlidir. Gelecekte, protokoller tarafından sahip olunan likidite, sigorta ve hedge gibi yöntemler, likidite sağlamayı daha cazip hale getirmeyi hedeflemektedir.