Merkezi Borsalar (CEX'ler) ve Geleceğin Merkeziyetsiz Borsaları (DEX 2.0): Kullanıcı Odaklı Bir Değişim

Makale, merkezi borsaların (CEX'ler) geleneksel finans (TradFi) kurumlarının bir taklidi olduğunu ve kullanıcılarına değer katmadığını belirtiyor. CEX'lerin temel gelir modeli, işlem ücretlerinden oluşuyor ve kullanıcılarına token veya kar payı gibi faydalar sunmuyor. Örnek olarak, Binance'in günlük işlem hacminden elde ettiği tahmini 14 milyon dolarlık gelire dikkat çekiliyor.

DEX 2.0'ın yükselişi, bu geleneksel modele bir alternatif sunuyor. Bu yeni nesil merkeziyetsiz borsalar, protokol gelirini doğrudan kullanıcılara ve likidite sağlayıcılara dağıtarak daha topluluk odaklı bir yapı oluşturuyor. Bu sayede, kullanıcılar sadece işlem yapmakla kalmayıp aynı zamanda platformun başarısına ortak oluyor.

Makalede, GMX ve dYdX gibi örnekler üzerinden DEX 2.0'ın işleyişi açıklanıyor. GMX, staker'ların ve likidite sağlayıcıların işlem ücretlerinden pay almasını sağlayarak sadık bir topluluk oluştururken, dYdX de merkeziyetsiz bir DAO'ya dönüşerek ücretlerin yeniden dağıtılmasını ve yönetimin topluluk tarafından yürütülmesini hedefliyor. Pairs gibi yeni platformlar ise, geliştiriciler, kullanıcılar ve likidite sağlayıcılar arasındaki uyumu artırmak için yenilikçi teşvik sistemleri deniyor.

Bu değişimde, teşviklerin uyumlu hale getirilmesi ve değerin paylaşılması önemli bir rol oynuyor. Değer paylaşan protokoller daha güçlü hale geliyor, uzun vadeli kullanıcılar elde ediliyor ve likidite sağlayıcılar da platformun gelişimine ortak oluyor. Ancak, bu modelin de bazı zorlukları bulunuyor. Düzenleyici belirsizlikler, Sybil saldırıları ve teşvik sistemlerinin manipülasyona açık olması gibi konular, DEX 2.0'ın önündeki engeller olarak sıralanıyor.

Sonuç olarak, DEX 2.0'ın sunduğu model, kullanıcılara daha fazla yetki ve sahiplenme hissi veriyor. Bu, sadece daha gelişmiş arayüzler veya daha hızlı işlem hızları sağlamakla kalmayıp, aynı zamanda borsaların nasıl olması gerektiğine dair yeni bir vizyon sunuyor. Kullanıcıların paydaş haline geldiği, sadakatin somut getirilerle ödüllendirildiği ve katılımın sahiplenme anlamına geldiği bir dünya yaratılıyor.