CZ'nin Karanlık DEX Önerisi: Gizlilik ve Şeffaflık Arasındaki Denge

Binance'in kurucusu Changpeng Zhao (CZ), merkeziyetsiz borsaların (DEX) yapısı ve gizlilik standartları üzerine sektörde hararetli bir tartışma başlattı. CZ, kullanıcı işlemlerini kamuya açık görünümden gizleyerek önden koşmayı, sahtekarlığı ve manipülasyonu önlemeyi amaçlayan "karanlık havuz sürekli DEX" (dark pool perpetual DEX) modelini önerdi.

Bu öneri, geleneksel finans piyasalarından ilham alırken, DeFi dünyasında şeffaflık, güven ve altyapı tasarımı konularında daha geniş bir tartışmayı tetikledi. CZ'nin temel argümanı, mevcut DEX modellerinde sipariş görünürlüğüyle ilgiliydi. Mevcut sistemlerde, kullanıcı emirleri ve tasfiye seviyeleri tamamen şeffaf olup, halka açık cüzdan adresleriyle ilişkilendirilir. Bu durum, büyük yatırımcılar için risk oluşturabilir çünkü piyasanın tamamı niyetlerini görebilir.

CZ, 1 milyar dolarlık token satın almak isteyen bir kullanıcının, sipariş dolmadan önce diğerlerinin bunu fark etmesini istemeyeceğini, bunun önden koşmaya davetiye çıkarabileceğini belirtti. Bu sorun, sürekli vadeli işlem piyasalarında daha da belirgin hale gelir. Tasfiye noktaları zincir üzerinde görünür olduğunda, kötü niyetli aktörler piyasaları kasıtlı olarak zorunlu tasfiyeleri tetiklemek için itebilirler. Bu bağlamda CZ, geleneksel finansta sipariş maruziyetini en aza indiren özel işlem yerleri olan karanlık havuzların, halka açık piyasaların on katı hacimde işlem yaptığını kaydetti. Benzer bir modelin, özellikle gizliliği koruyan teknolojilerle eşleştirildiğinde, kripto türev ticareti için faydalı olabileceğini öne sürdü.

Ancak blockchain geliştiricileri ve araştırmacılar, kanıtlama mekanizmaları olmadan karanlık bir DEX'in hesap verebilirlikten yoksun, şeffaf olmayan bir sisteme dönüşebileceği konusunda uyardılar. Polyhedra gibi projeler, geleceğin sadece gizlilikte değil, aynı zamanda sıfır bilgi (ZK) kanıtları gibi teknolojiler kullanarak şifrelenmiş ancak kanıtlanabilir işlemleri mümkün kılan doğrulanabilir gizlilikte yattığını savunuyor. Önerilen bir çözüm, emir gönderimlerini şifrelemek, ZK destekli eşleştirme motorları kullanmak ve kullanıcı verilerini ifşa etmeden geçerliliklerini teyit eden bir şekilde zincir üzerinde işlem gerçekleştirmeyi içeriyor. Bu yaklaşım, önden koşmayı ve manipülasyonu ortadan kaldırabilirken, gözlemcilerin ve düzenleyicilerin sistemin adaletini ve doğruluğunu doğrulamasına olanak tanıyabilir.

Bu öneri, DeFi geliştiricileri, kurumsal yatırımcılar ve protokol mimarları dahil olmak üzere kripto ekosisteminden ilgi gördü. Bu, genellikle merkeziyetsiz sistemlerde çatışan iki nitelik olan şeffaflık ve güvenlik arasındaki daha geniş bir gerilimi yansıtuyor. Zincir üzerindeki aktivite arttıkça ve daha sofistike yatırımcılar kripto piyasalarına girdikçe, altyapının mahremiyet, verimlilik ve düşmanca davranışlardan korunma gibi yeni taleplere uyum sağlaması gerekiyor.

Sonuç olarak, özel DEX'lerin inşa edilip edilmeyeceği değil, doğrulanabilirlik ve kullanıcı özerkliği ilkelerini nasıl koruyarak inşa edileceği sorusu gündeme geliyor.