Changpeng Zhao'dan (CZ), Kripto Piyasalarında Manipülasyonu Önlemek İçin Gizli Havuz (Dark Pool) DEX Önerisi

Binance'in kurucu ortağı Changpeng “CZ” Zhao, piyasa manipülasyonunu önlemek amacıyla gizli havuz (dark pool) perpetual swap merkeziyetsiz bir borsa (DEX) oluşturulmasını önerdi. 1 Haziran'da X platformunda yaptığı bir paylaşımda Zhao, “Herkesin DEX'lerde emirlerinizi gerçek zamanlı olarak görebilmesi beni hep şaşırttı.” dedi. Özellikle tasfiye işlemlerinin yaşandığı sürekli DEX'lerde (perp DEX) bu durumun daha da kötü olduğuna dikkat çekti. Zhao, 1 milyar dolarlık bir kripto para birimi satın almak isteyen birinin, emir tamamlanana kadar başkalarının bu emri fark etmesini istemeyeceğini belirtti. Bu durumun, cepheden koşma (front-running) ve maksimum çıkarılabilir değer (MEV) bot saldırılarını engellemek için önemli olduğu ifade edildi. Bu tür saldırılar, kaymayı artırarak, daha kötü fiyatlara ve daha yüksek maliyetlere neden oluyor.

Zhao'nun yorumları, Bitcoin'in 105.000 doların altına düşmesiyle birlikte meydana gelen ve James Wynn olarak bilinen bir trader'ın Hyperliquid'deki yaklaşık 100 milyon dolarlık Bitcoin long pozisyonunun tasfiyesiyle ilgili iddiaların ardından geldi. X platformunda bazı kullanıcıların Wynn'in tasfiyesini “avlamak” için koordineli hareket ettiği iddia edildi. Bir X kullanıcısı, Tron'un kurucu ortağı Justin Sun'ın bu duruma katılmakla ilgilendiğini iddia etti, ancak bu iddia henüz doğrulanmadı. Zhao, hatta eski ABD başkanı Donald Trump'ın oğlu Eric Trump'ı bile gruba davet etti.

Gizli havuzlar (Dark Pools) nedir?

Zhao, “Geleneksel finans (TradFi)'taki büyük yatırımcılar, genellikle geleneksel, şeffaf havuzlardan 10 kat daha büyük olan gizli havuzları kullanır.” dedi. Gizli havuzlar, büyük emirlerin işleme alınana kadar kamuoyundan gizlendiği özel işlem platformlarıdır. Bu, emir büyüklüğünü, fiyatını ve niyeti gizleyerek cepheden koşma, kayma ve MEV saldırılarını önler. Ancak, merkeziyetsiz gizli havuzların uygulanması, sıfır bilgi kanıtları (ZK-proofs) veya gecikmeli uzlaşma mekanizmaları gibi karmaşık sistemler gerektirir.

Türev piyasalarında gizlilik neden kritik?

Zhao, özellikle türev piyasalarında gizliliğin kritik öneme sahip olduğunu savundu. Tasfiye seviyelerinin kamuya açık olmasının, büyük yatırımcıları erken tasfiyeye zorlayabilecek koordineli saldırılara maruz bıraktığını belirtti: “Eğer başkaları sizin tasfiye noktanızı görebilirse, piyasayı sizi tasfiye etmeye zorlamak için harekete geçebilirler. Bir milyar dolarınız olsa bile, başkaları size karşı birleşebilir.” Binance'in kurucu ortağı, bu tür tasarımlara karşı argümanlar olduğunu kabul etti ve artan şeffaflığın, piyasa yapıcıların büyük emirleri emmesine olanak sağlayabileceğini belirtti. “Bu muhtemelen doğru.” dedi. Zhao, farklı yatırımcıların farklı türde piyasaları tercih edebileceğini söyleyerek, geliştiricileri sürekli takaslarla (perpetual swaps) çalışan bir zincir üstü gizli havuz merkeziyetsiz borsa başlatmaya teşvik etti. Bunu, “emir defterini göstermeyerek veya daha da iyisi, akıllı sözleşmelere yapılan mevduatları hiç göstermeyerek veya çok sonra göstererek” başarabileceğini söyledi.